Oklüzyon etkisi, özellikle kulak tıkacı, işitme cihazı kalıbı, in-ear kulaklık veya tam tıkayıcı yapıdaki herhangi bir aparat kullanıldığında ortaya çıkan; kişinin kendi sesini yankılı, boğuk, daha yüksek ve içten geliyormuş gibi duymasına neden olan bir akustik fenomendir. Odyolojide bu etki; hastaların işitme cihazı uyum sürecinde en sık şikâyet ettiği konulardan biridir.
Oklüzyon Etkisi Nasıl Oluşur?
Oklüzyon etkisinin temel nedeni, kemik iletimli seslerin kulak kanalında hapsolmasıdır.
Normalde kişi konuştuğunda:
- Sesin bir kısmı hava yoluyla dışarı çıkar,
- Bir kısmı ise kafatası kemikleri üzerinden iç kulağa iletilir.
Kulak kanalı tamamen veya büyük oranda kapatıldığında hava yolu çıkışı engellenir. Bu durumda:
- Kemik iletimli titreşimler kulak kanalında sıkışır,
- Dışarı kaçamayan bu titreşimler daha yüksek şiddette geri yansır,
- Kişi kendi sesini olduğundan çok daha güçlü, baslı ve derinden geliyormuş gibi hisseder.
Oklüzyon Etkisi Hangi Durumlarda Görülür?
1. İşitme Cihazı Kullanımı (Özellikle Kulak Kalıplarında)
Vent (hava kanalı) bulunmayan veya dar ventli kalıplar oklüzyon etkisini artırır.
2. Kulak Tıkaçları ve Gürültü Önleyici Aparatlar
Tam tıkanma sağlayan tıkaçlar, özellikle spor yapanlarda ve çalışanlarda bu hissi belirginleştirir.
3. In-Ear Monitör (IEM) veya Silikon Kulaklıklar
Yüksek izolasyon sağlayan kulak içi kulaklıklar oklüzyonu kolayca tetikler.
4. Kulak Kanalı Anatomik Farklılıkları
Dar veya kıvrımlı kulak kanallarında ses sıkışması daha fazladır.
Oklüzyon Etkisinin Belirtileri Nelerdir?
- Kendi sesinin olması gerekenden yüksek ve boğuk duyulması
- Nefes alma, çiğneme gibi içsel seslerin abartılı şekilde duyulması
- Konuşurken kulakta basınç ve tıkanıklık hissi
- Yankılanma ve rezonans şikâyeti
- Seslerin “kafanın içinden geliyormuş” gibi algılanması
Bu belirtiler, işitme cihazı uyum sürecinde hastaların cihazı reddetmesine dahi yol açabilir.
Oklüzyon Etkisi Nasıl Azaltılır?
Audiologlar ve işitme cihazı uzmanları oklüzyon etkisini azaltmak için çeşitli teknikler kullanır:
1. Vent Açısı ve Boyutunun Optimize Edilmesi
- Daha büyük vent, daha az oklüzyon demektir.
- Ancak odyogramdaki işitme kaybı türüne göre vent boyutunun dikkatle belirlenmesi gerekir.
2. Açık Fitting (Open-Fit) İşitme Cihazları
Mümkün olan durumlarda açık kulak çözümleri oklüzyonu büyük ölçüde azaltır.
3. Kulak Kalıbı Yeniden Tasarımı
Derin oturan veya doğru ölçümlenmiş kalıplar, rezonansı azaltabilir.
4. Odyolojik Eğitim ve Hasta Alışma Süreci
Hafif oklüzyon bazen tamamen doğal bir uyum sürecinin parçasıdır.
Hastaya bunu açıklamak ve adaptasyon süreci yönetmek önemlidir.
Oklüzyon Etkisi ile Gerçek Tıkanıklık Hissi Arasındaki Fark Nedir?
Oklüzyon etkisi, fiziksel tıkanmadan farklı olarak bir akustik yanılsamadır. Gerçek tıkanıklıkta:
- İşitme azalır,
- Basınç hissi vardır,
- Kulakta maddesel bir doluluk bulunur.
Oklüzyonda ise işitme cihazı çıkarıldığında şikâyet hemen kaybolur.
Oklüzyon Etkisi Odyolojide Neden Önemlidir?
- İşitme cihazı kullanıcı memnuniyetini etkiler.
- Başarılı bir fitting sürecinin kritik bir parçasıdır.
- Yanlış vent boyutu veya kalıp tasarımı hastanın cihazı reddetmesine yol açabilir.
- Akustik travma, gürültü maruziyeti ve kulak sağlığıyla ilgili eğitim süreçlerinde önemli bir kavramdır.
Bu konuyla alakalı Kulakta Basınç, Dolgunluk ve Tıkanıklık Hissi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Çözümleri yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Hakkında Odyone
Odyoloji alanında uzmanlaşmış olan Odyone, işitme kaybı, tinnitus (çınlama), iç kulak anomalileri ve aktif orta kulak implantları gibi konularda bilimsel temelli içerikler üretmektedir. Amacı, işitme sağlığı konusunda toplumsal farkındalık oluşturmak ve hasta ile profesyonel arasında bilgi köprüsü kurmaktır.
Sitedeki tüm içerikler, güncel akademik literatür ve uzman görüşlerine dayanmaktadır. Bilimsel doğruluk, erişilebilir dil ve etik yaklaşım Odyone’un içerik üretiminde temel aldığı değerlerdir.
İlgi alanları: pediatrik odyoloji, iç kulak gelişimi, işitsel rehabilitasyon, işitme kaybının psikososyal etkileri
Daha fazla bilgi için: (https://www.odyone.com.tr) veya tüm sosyal medya hesaplarımızdan odyonecom olarak bizi takip edip merak ettiklerinizi sorabilirsiniz.
